W dniach  25-28 czerwca 2019 r. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego zorganizował zagraniczną wizytę studyjną do Hiszpanii w ramach projektu pozakonkursowego „Ekonomia społeczna  na Warmii i Mazurach“ na lata 2018-2020.

W wizycie studyjnej udział wzięło 18 osób, ze środowiska ekonomii społecznej na Warmii i Mazurach, a także reprezentanci Uniwersytetu Warmińsko Mazurskiego w Olsztynie oraz Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. Celem wizyty było zapoznanie się uczestników ze strukturą i organizacją hiszpańskiego systemu przedsiębiorczości społecznej w wybranych kluczowych sferach rozwoju. Program przewidywał:

• zapoznanie się z doświadczeniami podmiotów ekonomii społecznej w Hiszpanii, w tym
  z systemem planowania, zarządzania i organizacji oraz realizowanymi przez dane instytucje zadaniami;
• zapoznanie się z najnowszymi i innowacyjnymi tendencjami rozwoju polityki społecznej
  w Hiszpanii, w tym prowadzoną aktywizacją środowisk lokalnych;
• prezentacja dobrych praktyk z obszaru hiszpańskiej przedsiębiorczości społecznej;
• zapoznanie się z zasadami współpracy przedsiębiorstw społecznych z otoczeniem sektora ekonomii społecznej w oparciu o realizowany model partnerstwa, w tym z zasadami współpracy z lokalnym samorządem.

Uczestnicy wizyty odwiedzili 6 ośrodków ekonomii społecznej. Pierwszym z nich był Altrapolab, organizacja specjalizująca się w kreatywnych formach recyclingu odzieży i tekstyliów. Oprócz kreatywnego wzornictwa i produktowych innowacji  prowadzi również różnorodne warsztaty i kursy dla dorosłych, młodzieży i dzieci ukierunkowane na odpowiedzialną konsumpcję różnych produktów użytkowych i poszukiwanie możliwości nowych zastosowań produktów po ich wcześniejszej modyfikacji. Atrapolab współpracuje też z placówkami kulturalnymi, teatrami, projektując elementy scenografii teatralnej, kostiumy i dekoracje.

Bardzo interesująca okazała się wizyta w Vivero de Iniciativas Ciudadanas, dzięki której uczestnicy zapoznali się z MARES- Madryckiem  odpowiednikiem  polskiego OWES. MARES - to rodzaj platformy typu open source (otwarte źródło), ukierunkowanej na współpracę, upowszechnianie i promowanie inicjatyw obywatelskich oraz transferowanie innowacyjnych pomysłów do przestrzeni publicznej. Inicjatywy te uwzględniają nowe koncepcje i metody działania tzw. alternatywne sposoby realizacji pomysłów. Platforma funkcjonuje na zasadach polskiego ośrodka wsparcia ekonomii społecznej. Powołanie takiego podmiotu było inicjatywą samorządu madryckiego.

Platforma zatrudnia obecnie około stu osób.  Jest finansowana w 80% ze środków unijnych, pozostałe 20% zapewnia samorząd. Jej głównym celem jest transfer do przestrzeni publicznej innowacyjnych rozwiązań inicjowanych przez podmioty ekonomii społecznej lub osoby, które takie podmioty chcą powołać i mają konkretny pomysł.

MARES uwzględnia pięć osi działania:

- transport publiczny,

- żywność, sektor spożywczy,

- recykling,

- energię odnawialną,

- opiekę nad dziećmi, niepełnosprawnymi i osobami starszymi.

Organizacja działa jak polski inkubator przedsiębiorczości. W Madrycie są 4 takie ośrodki. Ten wizytowany przez przedstawicieli z Warmii i Mazur  znajduje się w centrum stolicy Hiszpanii, w wyremontowanym przez urząd miasta budynku, pozostałe trzy zlokalizowane są na peryferiach miasta.

Platforma MARES stanowi rodzaj pomostu między podmiotami oferującymi usługi  i produkty w wymienionych pięciu obszarach a administracją publiczną, co ma wpływ na sprawniejsze przeniesienie inicjatyw obywatelskich do przestrzeni społecznej. Inicjuje i koordynuje  współpracę w ramach struktury sieciowej. Wpływa na realizację polityki społecznej w mieście. Stwarza nowe możliwości młodym ludziom. Udziela wsparcia merytorycznego podmiotom ekonomii społecznej lub przedsiębiorstwom, które chcą się przekształcić w podmiot ekonomii społecznej. Zapewnia doradztwo podatkowe, finansowe,  pośredniczy w pozyskiwaniu kredytów z  tzw. banków etycznych. Umożliwia kontakt z ekspertami i pomoc w opracowaniu biznesplanu, strategii marketingowej danego przedsięwzięcia, przeprowadzeniu analizy rynku, analizy branży, zapewnia obsługę księgową, informatyczną itp. Możliwe jest także pozyskiwanie ekspertów do realizacji konkretnego niszowego projektu. W siedzibie MARES podmioty objęte pomocą mogą zorganizować akcję promocyjną swojej oferty produktowo-usługowej połączoną ze sprzedażą. Tego typu akcje mogą mieć jednak charakter incydentalny.

Podmiot spełniający kryteria związane z uzyskaniem wsparcia jest zobowiązany do podpisania z urzędem miasta umowy, na jej podstawie korzysta ze wsparcia nieodpłatnie przez okres do 2 lat.

Vivero de Iniciativas Ciudadanas jest organizacją otwartą, opartą na współpracy i ukierunkowaną na promowanie, rozpowszechnianie i wspieranie inicjatyw związanych z poprawą jakości życia w mieście. Monitoruje inicjatywy obywatelskie, usprawnia sieci współpracy, umożliwia tworzenie społeczeństwa sieciowego, koordynuje działania podmiotów, zapewnia dostęp do specjalistycznej wiedzy. Organizuje też szkolenia uwzględniające potrzeby wynikające z aktualnie realizowanych projektów lub projektów przygotowywanych do realizacji.  Docelowo ma  to wpływ na podnoszenie jakości społeczeństwa obywatelskiego

Transfer wiedzy odbywa się nie tylko na tradycyjnych szkoleniach, ale także na spotkaniach, sesjach informacyjnych,  w przestrzeni wirtualnej oraz event-ach. Przez trzy lata istnienia zrealizowano wspólnie 450 projektów. Można przyjąć, że każde centrum zrealizowało przez ten czas ponad 110 projektów.  Obecnie ze wsparcia MERES korzysta 80 podmiotów. Przykład tej działalności można potraktować jako modelowy.

Tego samego dnia zaplanowana była również wizyta w Grupie Tangente, działającej jako spółdzielnia. Tangente to organizacja społeczno-przedsiębiorcza oferująca wysokiej jakości usługi definiowane przez takie wartości, jak: równość, zrównoważony rozwój, różnorodność, partycypacja społeczna i rozwój lokalny. Przedstawiciele spółdzielni od ponad 12 lat prowadzą działalność gospodarczą w różnych obszarach oraz realizują rozmaite projekty, jak na przykład projekt restauracji agroekologicznej.

W drugim dniu wizyty, czyli 27 czerwca 2019 roku uczestnicy mogli zapoznać się ze strukturą i zadaniami Recumadrid. To rodzaj organizacji non profit, której celem jest wdrożenie do aktywności społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działalność firmy  sprowadza się do pozyskiwania i recyclingu dużych urządzeń i maszyn oraz przedmiotów codziennego użytku. Recumadrid prowadzi sprzedaż artykułów z  tzw. drugiej ręki. Są to odrestaurowane meble, naprawiona odzież oraz inne przedmioty użytkowe. Posiada własny sklep w Madrycie. Organizacja prowadzi także szkolenia z zakresu konserwacji mebli i innych przedmiotów codziennego użytku. Uczestnicy wizyty mieli również okazję odwiedzić sklep społeczny prowadzony przez niniejszą organizacje znajdujący się w innej dzielnicy niż siedziba firmy.

Kolejna wizytowana organizacja w Madrycie to Germinando. Celem organizacji jest wspieranie inicjatyw publicznych i prywatnych nastawionych na zrównoważony rozwój i ochronę środowiska. Germinando promuje przedsiębiorczość, której nadrzędnymi celami są tworzenie miejsc pracy i troska o środowisko naturalne. Organizuje kursy z zakresu agrokultury ekologicznej i ogrodnictwa. Germinando zrywa z biznesowym modelem, w którym nadrzędnym celem działalności gospodarczej jest uzyskanie jak najwyższych korzyści ekonomicznych.

Ostatnim wizytowanym podmiotem było przedsiębiorstwo ekonomii społecznej La Corriente – Ecooo. Ecooo to organizacja non profit angażująca się i inicjująca różne przedsięwzięcia związane z energią odnawialną. ECOO promuje i popularyzuje wiedzę na temat innowacyjnych możliwości  pozyskiwania energii odnawialnej. Prowadzi w tym obszarze działalność gospodarczą, komercjalizując energię elektryczną w stu procentach odnawialną i promuje rozwiązania nastawione na samowystarczalność energetyczną i autokonsumpcję. La Corriente organizuje szkolenia i edukuje społeczeństwo w duchu odpowiedzialności za środowisko naturalne, co należy uznać za bardzo cenną inicjatywę.

Organizowana przez samorząd województwa  wizyta studyjna w Madrycie była doskonałą okazją do zapoznania się i zrozumienia zasad współpracy oraz  realizacji zadań przez  przedsiębiorstwa społeczne funkcjonujące w Hiszpanii. Wizyta studyjna to była  także świetna okazja do nawiązania nowych, ciekawych  kontaktów międzynarodowych, dzięki którym możliwe będzie w niedalekiej przyszłości adoptowanie madryckich rozwiązań również w naszym województwie.  Dobre praktyki z obszaru funkcjonowania ekonomii społecznej w Hiszpanii będą promowane i upowszechnianie na kolejnych wydarzeniach orgaznizowanych przez ROPS w Olsztynie.