Społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne to jeden z najistotniej-szych instrumentów kreowania polityk publicznych opartych o zasadę zrównoważonego rozwoju, co znalazło odzwierciedlenie w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (cel szczegółowy nr II: Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony oraz cel szczegółowy nr III: Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu gospodarczemu i społecznemu), a także Krajowym Programie Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku. Ekonomia solidarności społecznej (Obszar I. Solidarna wspólnota lokalna). Za wdrażanie i koordynowanie realizacji Programu odpowiedzialny jest minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej odpowiada za kreowanie i realizację polityk publicznych w obszarze pomocy społecznej i zatrudnienia, w tym za tworzenie warunków do rozwoju ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej, m.in. spółdzielczości socjalnej, stanowiącej ważny element aktywizacji osób w trudnej sytuacji życiowej, przyczyniającej się jednocześnie do zwiększania dostępności usług użyteczności publicznej, a także rozwoju lokalnego. Upowszechnienie stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych to przyczynek do zwiększania zatrudnienia lub podtrzymania zatrudnienia osób mających utrudniony dostęp do rynku pracy, integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, stabilizacji zatrudnienia i sytuacji socjalnej pracowników, wyrównywania szans w do-stępie do zamówień publicznych podmiotów ekonomii społecznej, promowania godnej pracy i ułatwiania dostępu do przestrzeni publicznej i usług osobom niepełnosprawnym. Warto podkreślić, że ograniczenie problemów społecznych i poprawa życia mieszkańców stanowi w tym wypadku społeczną wartość dodaną, co oznacza bardziej efektywne wykorzystanie środków publicznych.

Stosowanie instrumentów w zakresie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych: •klauzul społecznych przewidzianych w ustawie Prawo zamówień publicznych, takich jak:

• klauzula zastrzeżona, określona w art. 22 ust. 2 i 2a Pzp dotycząca zastrzeżenia zamówienia dla zakładów pracy chronionej oraz innych wykonawców, których działalność obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, a wskaźnik zatrudnienia osób z tych grup wynosi minimum 30%;
• klauzula pracownicza, określona w art. 29 ust. 3a dotycząca zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia w postępowaniu na usługi lub roboty budowlane, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 Kodeksu pracy;
• klauzula zatrudnieniowa, określona w art. 29 ust. 4 Pzp dotycząca w szczególności zatrudniania do realizacji zamówienia osób bezrobotnych, młodocianych, niepełnosprawnych oraz innych osób, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym;
• klauzula zastrzeżona, określona w art. 138p Pzp, dotycząca zastrzeżenia zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi wyłącznie dla wykonawców spełniających warunki związane z niedziałaniem w celu osiągniecia zysku, strukturą zarządzania oraz działalnością związaną ze społeczną i zawodową integracją osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;

Kryterium Społeczne  rozumiane jest  jako kryterium wyboru ofert odnoszące się do aspektu społecznego, w szczególności w zakresie integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, dostępności dla osób niepełnosprawnych lub uwzględniania potrzeb użytkowników, określone w art. 91 ust. 2 pkt 2 Pzp;

Inne Instrumenty w Zakresie Zlecania Usług, możliwych do zastosowania w ramach udzielania zamówień publicznych poniżej progu stosowania ustawy Pzp (przy zachowaniu zasad udzielania zamówień publicznych oraz norm wynikających z innych aktów prawnych). Do instrumentów tego typu zaliczyć można:

1. 15a ustawy o spółdzielniach socjalnych, który przewiduje możliwość zastrzeżenia zamówień poniżej progu 30 000 euro wyłącznie dla spółdzielni socjalnych,
2. wskazane w niniejszych rekomendacjach lub inne instrumenty w zakresie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych, które zamawiający może zastosować udzielając zamówień poniżej progu 30 000 euro.

Procedury in-House w przypadku spółdzielni socjalnych współtworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. W odniesieniu do spółdzielni socjalnych ustawowo wymagane jest, aby ich działalność nakierowana była na reintegrację zawodową i społeczną członków i pracowników. Stosowanie w odniesieniu do tej formy prawnej procedur in-house zapewnia więc realizację celów społecznych w ramach udzielanych zamówień publicznych.

W dniach 10-11 października 2019 roku w Kaczym Bagnie – Miejscu Inicjatyw Pozytywnych w Kurzętniku w ramach projektu pozakonkursowego ROPS pt. „Ekonomia społeczna na Warmii i Mazurach” odbyło się dwudniowe doradztwo eksperckie z zakresu stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. W doradztwie udział wzięło 28 osób.

Celem doradztwa eksperckiego było zapoznanie uczestników z tematyką dotyczącą stosowania klauzul społecznych i aspektów społecznych w zamówieniach publicznych.

W pierwszym dniu spotkania ekspert, Pani Agnieszka Nowak wprowadziła uczestników w system zamówień publicznych w kraju. Zostały przedstawione akty normatywne regulujące zamówienia publiczne. Omówiono cechy umowy w zamówieniach publicznych, która ma kluczowe znaczenie oraz przedstawiono konstrukcyjne elementy zamówień publicznych, decydujące o tym jaki jest rodzaj zamówienia. Podano również progi obowiązujące w zamówieniach publicznych. Uczestnicy zostali również wprowadzeni
w tematykę klauzul społecznych. Poznali definicję, rodzaje klauzul społecznych i ich uwarunkowania. Zostały również omówione poszczególne etapy postępowania oparte na przykładach stosowanych w innych województwach.

Drugi dzień spotkania poświęcono szczegółowo problematyce stosowania klauzul społecznych z uwzględnieniem klauzuli pracowniczej, klauzuli zatrudnieniowej, klauzuli zastrzeżonej i klauzuli usługowej. Omówiono również aspekty społeczne w zamówieniach publicznych, a także korzyści i wyzwania związane z zastosowaniem klauzul społecznych.

Po części teoretycznej odbyły się warsztaty w grupach, podczas których przygotowywano dokumentację postępowania do 30.000 € z uwzględnieniem klauzul społecznych. Istotne okazało się przedstawienie gotowych rozwiązań w tym zakresie.

Doradztwo eksperckie z zakresu stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych przyczyniło się do podniesienia wiedzy uczestników w tym zakresie oraz do podniesienia kompetencji w wykonywaniu pracy na stanowisku specjalisty ds. zamówień publicznych w jednostkach samorządu terytorialnego.

Obecnie realizowane jest doradztwo eksperckie w formie zdalnej przez Panią  Agnieszkę Nowak z firmy 2Ba  www.2BA.pl z zakresu zamówień publicznych, tj. stosowania klauzul społecznych i  społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych dla jednostek samorządu terytorialnego z  terenu województwa warmińsko-mazurskiego.

Doradztwo odbywa się za pośrednictwem platformy Zoom w formie multimedialnej formie szkoleniowej i warsztatowej.

1. Doradztwo podstawowe w wymiarze łącznym 6 godzin (2 spotkania x 3 godziny)

Spotkanie 1:

• Podstawy prawne zamówień publicznych i nowe procedury obowiązujące od 2021 roku, w  tym w kontekście społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych - wprowadzenie.

• Podstawowe informacje nt. społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych oraz aspektów społecznych, w tym podstawy prawne i rodzaje aspektów społecznych.
• Rodzaje klauzul społecznych i ich zastosowanie.
• Charakterystyka grup, które mogą być uwzględniane w aspektach społecznych.
• Omówienie korzyści wynikających ze stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych (dla grup zagrożonych wykluczeniem, dla wspólnoty samorządowej, gospodarki lokalnej) – praca w podziale na grupy techniką burzy mózgów.

Spotkanie 2:

• Zlecanie zadań publicznych podmiotom ekonomii społecznej przez JST.
• Wewnętrzne uregulowania JST sprzyjające udzielaniu społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych.
• Regulamin udzielania zamówień jako narzędzie regulujące stosowanie rozwiązań prospołecznych.
• Plan społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych.
• Aspekty społeczne w praktyce: co należy zrobić, aby zastosować aspekty społeczne w zamówieniu – tworzenie schematu postępowania.

Terminy spotkań:

1. Doradztwo rozszerzone grupowe w wymiarze łącznym max. 30 godzin w podziale na 3 grupy ( 3 spotkania x 2 godziny dla każdej grupy).

Spotkanie 1:

• Analiza możliwości stosowania rozwiązań prospołecznych, w tym diagnoza potrzeb i  możliwości JST.
• Dobre praktyki dotyczące stosowania odpowiedzialnych społecznie zamówień publicznych – analiza przez uczestników studium przypadku.
• Problemy, które mogą się pojawić przy stosowaniu aspektów społecznych oraz sposoby radzenia sobie z nimi – analiza i rekomendacje.

Spotkanie 2:

• Konstruowanie i przygotowanie postępowania o udzielenie społecznie odpowiedzialnego zamówienia publicznego – praca w oparciu o znowelizowane przepisy:
  • Aspekty społeczne w opisie przedmiotu zamówienia.
  • Prospołeczne kryteria oceny ofert.
  • Zamówienia na usługi społeczne.

Spotkanie 3:

• Konstruowanie przykładowych zamówień poniżej 30 tys. euro oraz powyżej 30 tys. euro we wskazanym przez Zamawiającego obszarze – praca w podziale na grupy:
  • Usługi opiekuńcze.
  • Usługi gastronomiczne/ cateringowe.
  • Usługi dożywania.
  • Usługi na rzecz osób starszych.
  • Oraz inne wskazane przez Zamawiającego.

Terminy spotkań:

Spotkania w podanych dniach odbywać się będą w godzinach 8.00 – 10.00.

1. Doradztwo rozszerzone indywidualne w wymiarze łącznym max. 12 godzin dla wszystkich uczestników (dla danej JST)

Doradztwo indywidualne dotoczyć będzie zagadnień objętych doradztwem rozszerzonym.

Terminy spotkań (wstępna propozycja):